Fundusze oszczędnościowe a fundusze obligacji
Decydując się na inwestycje w fundusze o niższym profilu ryzyka, często spotkamy się z ofertą funduszy oszczędnościowych i obligacji. Choć przeważnie rozwiązania te lokują kapitał w zbliżone instrumenty (na przykład obligacje Skarbu Państwa czy obligacje renomowanych przedsiębiorstw), to wpływ uwarunkowań rynkowych na wycenę jednostek może się znacząco różnić. Czym zatem różnią się fundusze oszczędnościowe i obligacji, i jakie rozwiązanie wybrać?
Różne fundusze dłużne
Upraszczając, zarówno fundusze obligacji jak i fundusze oszczędnościowe inwestują większość aktywów w obligacje emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub/i obligacje renomowanych przedsiębiorstw (głównie instytucje finansowe i spółki Skarbu Państwa).
Różnica pomiędzy nimi polega przede wszystkim na tak zwanej duracji, czyli w uproszczeniu średnim okresie do wykupu portfela obligacji.
Okres do wykupu i duracja
Różne obligacje posiadają różny okres wykupu i durację. Termin wykupu obligacji to dzień w którym wpłacona kwota w obligację zostanie nam zwrócona (wraz z ewentualnymi odsetkami). Przykładowo w przypadku obligacji rocznej, termin wykupu będzie zaplanowany za 12 miesięcy, a decydując się na obligacje 10-letnią, zgodnie z nazwą, inwestor na zwrot środków będzie oczekiwać 10 lat. Duracja portfela jest średnim terminem do wykupu danego portfela obligacji. W większości przypadków, im wyższa duracja, tym wyższy potencjał wzrostu inwestycji. W końcu jeśli pożyczasz środki na 10 lat, oczekujesz większego corocznego zwrotu niż lokując pieniądze 2 lata. Wiąże się to z faktem, że im dłuższy okres inwestycji, tym większe ryzyko. Z drugiej strony, duracja wpływa również na wrażliwość funduszu na zmiany stopy procentowej.
Ryzyko stopy procentowej
Ryzyko stopy procentowej polega na zmianie wyceny obligacji ze względu na zmianę stopy procentowej i jest ono szczególnie istotne z perspektywy funduszy inwestujących w obligacje Skarbu Państwa. Dlaczego wzrost stóp procentowych NBP może przełożyć się na spadek wyceny obligacji w portfelach funduszy? By wyjaśnić dokładniej ten na pozór dziwny mechanizm posłużymy się przykładem, który choć w dużym uproszczeniu, to dobrze ilustruje ten mechanizm.
Załóżmy, że stopa oprocentowania obligacji wynosi 1% w skali roku. Oznacza to, że po roku oszczędzania otrzymujemy 1 zł od każdych zainwestowanych 100 zł. Jeśli teraz na skutek działań banku centralnego stopa procentowa na rynku rośnie do 3%, to kolejne, „nowe” emisje obligacji dają już 3 zł zysku od każdych zainwestowanych 100 zł.
W związku z tym, „stare” obligacje stają się mniej atrakcyjne względem „nowych” obligacji, o wyższym oprocentowaniu. Naturalnie inwestorzy preferują obligacje o wyższym zwrocie, a co za tym idzie cena „starej” obligacji spada. Jednak ich cena nie spadnie poniżej 98 złotych, ponieważ przy tej cenie atrakcyjność „starych” obligacji zrównuje się z „nowymi” (1 zł odsetek plus 2 zł z racji tego, że inwestor kupił je po 98 zł, a wykupywane są po początkowej wartości 100 zł). Im dłuższy jest termin do wykupu obligacji, tym bardziej traci ona na wartości – inwestorzy muszą zrekompensować sobie niższe oprocentowanie „starej” obligacji nie tylko w pierwszym roku, ale również w kolejnych latach.
Takim sposobem, realny zwrot, jaki oferują „stare” obligacje, przy spadku ich ceny, zrównuje się z oprocentowaniem „nowej” obligacji. Przy braku dalszych zmian oprocentowania, spadek cen obligacji powoduje symetryczny wzrost jej atrakcyjności.
Jeśli posiadacz „starych” obligacji będzie trzymał je do wykupu – spadek ceny na rynku go nie dotyczy - wszak Skarb Państwa odkupuje je po 100 zł (plus odsetki). Fundusze inwestujące w obligacje dokonując wyceny muszą jednak na bieżąco uwzględniać rynkową cenę danej obligacji. Oznacza to spadki wyceny jednostek i krótkoterminowe straty dla inwestora. Z biegiem czasu jednak obligacje odzyskują wartość utraconą w trakcie spadku ceny rynkowej. Co więcej, wyższe oprocentowanie rynkowe obligacji przekłada się to, że portfele funduszy obligacji stają się bardziej rentowne i powinny przynieść wyższe stopy zwrotu w przyszłości.
Podobnie działa to w momencie spadku stopy procentowej – obligacje o wyższym okresie do wykupu zyskują mocniej.
-
Fundusze obligacyjne to fundusze o wyższej duracji, wyższym potencjałem zysku, ale też wyższym ryzykiem stopy procentowej.
-
Fundusze oszczędnościowe to fundusze o niższej duracji, niższym potencjałem zysku, ale też niższym ryzykiem stopy procentowej.
Ryzyko stopy procentowej i waga duracji w praktyce
W normalnych okolicznościach (brak drastycznych zmian stopy procentowej), fundusze oszczędnościowe charakteryzują się mniejszą zmiennością, jednak i równocześnie mniejszym potencjałem zysku od funduszy obligacji.
Dobrze oddaje to miniona dekada, w której stopa referencyjna NBP przez długi czas pozostała niezmieniona
Ze skrajnie inną sytuacją mieliśmy do czynienia jednak już w 2021 roku. Wysoka i wciąż rosnąca inflacja zmusiła wiele banków centralnych, w tym Narodowy Bank Polski do agresywnych podwyżek stóp procentowych. W połączeniu z rekordowo niskim poziomem z których stopy te były podnoszone (praktycznie zerowe stopy procentowe oznaczały też niskie odsetki płacone przez obligacje, co powodowało, że fundusze nie mogły „zrekompensować” spadków cen obligacji przy użyciu otrzymywanych odsetek) oznaczało to wyjątkowo trudny okres dla funduszy obligacji. Jest to podręcznikowy (a zarazem bardzo bolesny) przykład materializacji często zapominanego ryzyka stopy procentowej.
W takim otoczeniu, rozwiązania o krótszym duration, przez co i niższym ryzykiem stopy procentowej (fundusze oszczędnościowe) radzą sobie dużo lepiej.
Podsumowując:
- Choć z punktu widzenia konstrukcji, fundusze oszczędnościowe i obligacje często są zbliżonymi produktami, fundusze obligacji charakteryzują się wyższym profilem ryzyka i potencjału zysku.
- Dzieje się tak, ponieważ fundusze obligacji inwestują w obligacje o dłuższym terminie do wykupu (na przykład obligacje 5-letnie), a fundusze oszczędnościowe koncentrują się na długu o krótszym terminie zapadalności (na przykład obligacje roczne).
- Podział ten jest istotny przede wszystkim ze względu na wrażliwość funduszy na ryzyko stopy procentowej, które jest wyższe dla długoterminowych obligacji.
- Z drugiej strony, przy wyższym ryzyku, fundusze obligacji oferują również odpowiednio większy potencjał wzrostowy.
Udostępnij, jesli spodobał Ci się nasz artykuł!